ASHWAGANDHA / Witania ospała / indyjski żeń-szeń / śpioszyn lekarski / (Withania somnifera).
- działa na człowieka adaptogennie (podnosi odporność na fizyczne, psychiczne i środowiskowe czynniki stresowe),
- zwiększa tolerancję organizmu na wysiłek i wytrzymałość na zmęczenie,
- powoduje wzrost siły mięśni oraz masy mięśniowej,
- zwiększa poziom testosteronu oraz kinazy kreatynowej,
- zmniejsza rozdrażnienie, lęki, stres, uczucie zmęczenia,
- zwiększa wydolność fizyczną i umysłową,
- uspokaja, działa pozytywnie na obniżony nastrój,
- ma działanie odtruwające,
- podnosi naturalną odporność organizmu,
- wzmacnia koncentrację i ułatwia zapamiętywanie,
- usuwa psychiczne skutki stresu,
- zwiększa funkcje rozrodcze i popęd płciowy,
- reguluje działanie układu hormonalnego,
- skutecznie leczy zwyrodnienia stawów,
- obniża poziom cukru we krwi,
- chroni wątrobę przed szkodliwym wpływem toksycznych związków – szczególnie polecane jest to osobom pracującym w przemyśle chemicznym nawozów sztucznych, celulozowo-papierniczego, elektrotechnicznego, a także pracownicy rafinerii ropy naftowej, elektrowni węglowych i przemysłu koksowniczego, hutnictwa i metalurgia żelaza, przemysłu szklarskiego, ceramicznego, cementowego i azbestowego.
Ashwagandha, zwana także indyjskim żeń-szeniem, jest jednym z najbardziej znanych ziół stosowanych w Ajurwerdzie, o działaniu adaptogennym, antyoksydacyjnym, uspokajającym, regenerującym: pomagającym wrócić do psychicznej równowagi. W tradycji leczenia tą metodą używana jest jako roślina odtruwająca, wzmacniająca, wpływająca korzystnie na układ nerwowy i immunologiczny, libido oraz funkcje rozrodcze. Przy spożyciu wieczorem ułatwi zasypianie, przy zastosowaniu rano dodaje energii, motywacji, poprawia samopoczucie. Wykazuje właściwości adaptogenne, przeciwstresowe, wzmacniające ciało i psychikę. Wskazana osobom narażonym na długotrwały stres, wykonującym pracę umysłową, sportowcom, osobom z dolegliwościami takimi jak bezsenność czy problemy z pamięcią.
Sama nazwa “ashwagandha” to z tłumaczenia dosłownie “zapach konia”. Jest to skojarzenie do charakterystycznego zapachu korzenia tej rośliny, który głównie odnajduje zastosowanie. Ponadto ma przypominać, że po regularnym spożywaniu ashwagandhy zyskuje się „wytrzymałość i siłę konia”.
Ashwagandha to rozgałęziony zimozielony krzew o jajowatych liściach, wyrastający od 60 cm do 2 m. Kwiaty zgrupowane po 4 mają lejowatą koronę barwy zielono-żółtej. Wytwarza drobne czerwone jagody z żółtymi nasionami otoczone rozdętym papierowatym kielichem kwiatowym. Pochodzi z tropikalnych regionów Indii, rośnie w poszyciu w miejscach skalistych do wysokości 1700m.npm. głównie w Afryce i rejonie śródziemnomorskim na zachód od Indii. Czasem spotykana jest w zielnikach także uprawiana w krajach zachodnich.
Działanie:
Korzeń ashwagandhy zawiera steroidowe laktony zwane witanolidami oraz sytoindozydy. Ponadto acetylosteryloglikozydy i alkaloidy o działaniu uspokajającym.
Ashwagandha działa przede wszystkim na układ rozrodczy i nerwowy. Posiada właściwości uspokajające, odmładzające i podniecające. W chińskiej medycynie ashwagandha stosowana jest do wzmacniania funkcji wątroby i nerek. Ma działanie odmładzające na prawie wszystkie tkanki organizmu. Poprawia sprawność seksualną, wzmacnia system immunologiczny i reguluje układ hormonalny Podtrzymuje właściwe funkcjonowanie gruczołów wydzielania dokrewnego i układu rozrodczego. Uważa się ją za afrodyzjak.
Przeprowadzone ostatnio doświadczenia wykazały, że zawarte w roślinie witanolidy D i E mają zdolność zapobiegania niekontrolowanemu podziałowi komórek. Jest wyjątkowym ziołem o szerokim zastosowaniu antystresowym, pozwalającym na lepsze funkcjonowanie w warunkach codziennego napięcia.
Potwierdzono w badaniach klinicznych skuteczność jej działania antydepresyjnego, szczególnie w leczeniu ataków lęku i fobii lękowych.
Ponadto jest bardzo pomocna w leczeniu impotencji i przemęczenia organizmu. Nie zawiera żadnych składników powodujących uzależnienie. Można ją stosować przez długi okres bez obawy o uzależnienie. Przeciwwskazaniem jest tylko ciąża i karmienie piersią. W trakcie zażywania przetworów z witanii nie należy przyjmować barbituranów i środków przeciwlękowych.
Badanie z wykorzystaniem podwójnie ślepej próby z placebo, przeprowadzone na pacjentach cierpiących z powodu podwyższonego stresu wykazało, że podawanie przez 60 dni stężonego ekstraktu z korzenia witanii obniża poziom tribuliny (białka będącego klinicznym wskaźniekiem lęku) w mózgu, a także kortyzolu (tzw. „hormonu stresu”) w osoczu krwi.
Kolejne badanie przeprowadzone z wykorzystaniem podwójnej ślepej próby z placebo wykazało, że ekstrakt z witanii zwiększa tolerancję organizmu na wysiłek i wytrzymałość na zmęczenie. Badaniu zostały poddane osoby regularnie ćwiczące na siłowni. W grupie stosującej ashwagandhę zaobserwowano istotny statystycznie wzrost siły mięśni oraz masy mięśniowej (zwiększenie obwodów bicepsów oraz klatki piersiowej), a także wzrost poziomów testosteronu oraz kinazy kreatynowej w osoczu krwi, w porównaniu z grupą kontrolną.
W badaniu in vitro wykazano, że ekstrakt z liści witanii chroni neurony i komórki glejowe przed toksycznym działaniem skopolaminy (wywołującej m.in. otępienie oraz zaburzenia rytmu serca), a także stymuluje wzrost aksonów. W tym samym badaniu zaobserowano również, skorelowany z dawką, wzrost stężenia naturalnych przeciwutleniaczy: dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy oraz peroksydazy glutationowej.
Sproszkowany korzeń witanii, stosowany przez 30 dni, obniża średnio o 12% poziom glukozy we krwi u pacjentów, a zatem daje zbliżone wyniki do glibenklamidu – leku przeciwcukrzycowego, stymulującego wydzielanie insuliny przez trzustkę, stosowanego w cukrzycy typu 2.
Stosować jako środek wzmacniający system immunologiczny, w wyczerpaniu nerwowym, poprawiający funkcjonowanie wątroby i nerek, regulujący układ hormonalny. Także w impotencji i bezpłodności – poprawia sprawność seksualną.
Wskazania:
- Depresja, zaburzenia pamięci i kojarzenia, bezsenność, narażenie na długotrwałe czynniki stresowe, przy zaburzeniach pracy oddechu, chorobach Alzheimera, dolegliwościach żołądkowych, w gruźlicy, przy wyniszczeniu organizmu, zmęczeniu i utracie sił życiowych, powiększeniu i obrzęku węzłów chłonnych, przy astmie, przy niepłodności (u kobiet i mężczyzn), dla osób wykonujących pracę fizyczną i umysłową (intensywnie)
Przeciwwskazania:
- Zażywanie leków z rodzaju barbituranów, ciąża i laktacja
Bibliografia:
- Senderski M.E., Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie, wyd. II poprawione i zmienione, Podkowa Leśna 2017.
- Senderski M.E., Zioła dla układu nerwowego, M. Senderski, Podkowa Leśna 2018.
Zdjęcia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Witania_ospa%C5%82a
https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Withania_somnifera
